Wykreślenie i wykluczenie członka spółdzielni

W dzisiejszym wpisie chciałbym poruszyć temat wykreślenia lub wykluczenia członka ze spółdzielni. W praktyce pojawiają się bowiem liczne błędy podczas podejmowania takich czynności przez organy spółdzielni. W ich następstwie wykreślony lub wykluczony członek może doprowadzić do jego powrotu do spółdzielni, składając odwołanie. Takie postępowanie naraża spółdzielnię na dodatkowe koszty i wymaga sporych zasobów czasu. Aby rozjaśnić ten temat, w artykule odpowiem m.in. na następujące pytania:

  • Czym różni się wykluczenie od wykreślenia członka spółdzielni?
  • Kiedy można tego dokonać?
  • O czym należy pamiętać przy wykreślaniu lub wykluczaniu członka ze spółdzielni?

Wykluczenie a wykreślenie

W języku potocznym oba słowa używane są jako synonimy. W kontekście członka spółdzielni mieszkaniowej słowa te nieco są różnią. Zaczynając jednak od podstaw, art 24. § 1 ustawy – Prawo spółdzielcze stanowi, że:

„Spółdzielnia może rozwiązać stosunek członkostwa tylko przez wykluczenie albo wykreślenie członka.”

Opisane poniżej mechanizmy są zatem jedynymi, które może zastosować spółdzielnia wobec swojego członka. Czym od siebie się zatem różnią?

Wykluczenie i wykreślenie różni się od siebie podstawą (przyczyną) usunięcia go ze spółdzielni. Skutek jest ten sam – brak członkostwa w spółdzielni.

Jakie są przyczyny wykreślenia lub wykluczenia członka ze spółdzielni?

Wykluczenie członka spółdzielni może nastąpić w wypadku, gdy z jego winy umyślnej lub z powodu rażącego niedbalstwa dalsze pozostawanie w spółdzielni nie da się pogodzić z postanowieniami statutu lub dobrymi obyczajami. Przyczyny wykluczenia muszą zostać określone w statucie spółdzielni. Jak widać, w ustawie brak jest opisu konkretnych sytuacji, które umożliwiają wykluczenie członka spółdzielni. Wszystkie ww. przyczyny są bardzo ocenne i subiektywne, dlatego w praktyce pojawią się problemy przy wykluczaniu członka ze spółdzielni. Mówiąc ogólnie, można stwierdzić, że wykluczenie może mieć miejsce, gdy zachowanie członka jest wyjątkowo naganne i nieodpowiednie, a także sprzeczne ze statutem.

Wykreślenie członka spółdzielni może z kolei nastąpić wtedy, gdy nie wykonuje on obowiązków statutowych z przyczyn przez niego niezawinionych. Tutaj również ustawa przyczynę podaje dosyć ogólnie. Jednak w tej sytuacji, dużo łatwiej znaleźć konkretne przykłady w praktyce, np.:

  • ciężka choroba, czy
  • długotrwała podróż za granicę.

Z pewnością uwagi na to, że wykluczenie następuje z powodu zawinionego zachowania członka, sprawy te zdecydowanie częściej budzą problemy praktyczne i kończą się w sądzie.

Kto może dokonać wykreślenia lub wykluczenia?

Aby sprawdzić, który organ może dokonać powyższych czynności, należy zerknąć do statutu spółdzielni. Może to być albo rada nadzorcza, albo walne zgromadzenie spółdzielni. W zależności od tego, który z ww. podmiotów dokonuje wykluczenia, członek spółdzielni podejmuje inne kroki zmierzające do przywrócenia go do spółdzielni.

Rada nadzorcza

Jeżeli wykluczenia lub wykreślenia dokonała rada nadzorcza, może on:

  • odwołać się od podjętej uchwały do walnego zgromadzenia (w terminie określonym w statucie), a także
  • zaskarżyć uchwałę do sądu w terminie 6 tygodni od dnia doręczenia mu jej wraz z uzasadnieniem.

Jeżeli odwołanie nie zostanie rozpatrzone przez walne zgromadzenie, członek spółdzielni może zaskarżyć uchwałę do sądu. Termin na skierowanie sprawy do sądu zaczyna swój bieg od dnia, w którym odwołanie powinno być rozpatrzone przez walne zgromadzenie.

Jeżeli jednak odwołanie jest rozpatrywane przez walne zgromadzenie, wykluczony lub wykreślony członek ma prawo do aktywnego popierania swojego odwołania. Cała procedura odwołania i jego rozpatrzenia powinna być określona w statucie (chodzi tu o postępowanie wewnątrzspółdzielcze). Nie wszystkie spółdzielnie jednak regulują tę kwestię. W przypadku braku uregulowania postępowania wewnątrzspółdzielczego w statucie:

  • termin na wniesienie odwołania od uchwały rady nadzorczej wynosi miesiąc od doręczenia członkowi zawiadomienia wraz z uzasadnieniem,
  • odwołanie powinno być rozpatrzone na najbliższym walnym zgromadzeniu, jednak nie później niż w ciągu 12 miesięcy od dnia wniesienia odwołania,
  • o terminie walnego zgromadzenia odwołujący się powinien być zawiadomiony co najmniej 3 tygodnie przed tym terminem.

Walne zgromadzenie spółdzielni

Jeżeli zaś organem uprawnionym do podejmowania uchwał w sprawie wykluczenia lub wykreślenia jest walne zgromadzenie spółdzielni, członek spółdzielni ma prawo zaskarżyć uchwałę do sądu, gdy:

  • jest sprzeczna ze statutem lub dobrymi obyczajami,
  • godzi w interesy członka,
  • ma na celu pokrzywdzenie członka spółdzielni.

Powództwo do sądu należy w takiej sytuacji wnieść w ciągu 6 tygodni od dnia zawiadomienia o wykreśleniu bądź wykluczeniu.

Obowiązki spółdzielni przy wykreślaniu lub wykluczaniu członka

W ramach podsumowania artykułu, wymienię teraz obowiązki spółdzielni, które należy wypełnić, aby zminimalizować ryzyko zaskarżenia uchwały przez wykluczonego lub wykreślonego członka. Bez względu na to, czy okoliczności sprawy są oczywiste, czy nie albo czy chodzi o wykreślenie lub wykluczenie członka spółdzielni, jej organ zawsze musi:

  • Wysłuchać wyjaśnień zainteresowanego członka spółdzielni.

Obowiązek ten należy spełnić poprzez umożliwienie członkowi wypowiedzenia się w jego sprawie w dowolnej formie. W tym kontekście warto przytoczyć Wyrok SA w Katowicach z 23 listopada 2018 r., sygn. akt I ACa 343/18. W tej sprawie spółdzielnia wzywała zainteresowanego do złożenia wyjaśnień kilkukrotnie. Proponowała mu spotkania w siedzibie spółdzielni, również w miejscu wyznaczonym przez niego, a także dowolną ich formę: na piśmie, mailowo, telefonicznie lub faxem, również za pośrednictwem domowników lub pełnomocnika. Pomimo licznych prób, członek spółdzielni nie złożył wyjaśnień. Wykluczono go, a sprawa trafiła do sądu. Ten uznał jednak, że spółdzielnia udostępniła zainteresowanemu kilkanaście możliwości złożenia wyjaśnień, zatem spełniła swój obowiązek ustawowy. Roszczenia członka zostały zatem oddalone.

  • Zawiadomić zainteresowanego o walnym zgromadzeniu, na którym ma być podejmowana uchwała w sprawie wykluczenia.

Członek spółdzielni nie musi być obecnym na walnym zgromadzeniu, ale musi mieć możliwość uczestnictwa w nim.

  • Doręczyć uchwałę wraz z uzasadnieniem w terminie 2 tygodni od dnia jej podjęcia.

W uzasadnieniu należy wskazać motywy, którymi kierował się organ spółdzielni uznając, że zachowanie członka wyczerpuje przesłanki wykluczenia lub wykluczenia. Należy zatem podać konkretne sytuacje, które stały się podstawą podjęcia takiej decyzji.

***

Adwokat Poznań

Mam nadzieję, że artykuł okazał się dla Ciebie przydatny. Jeżeli tak było, polub moją stronę na Facebooku – Adwokat Kamil Wasilewski. Dla Ciebie to tylko chwila, a dla mnie potwierdzenie, że moja praca jest wartościowa i przydatna. Jeżeli masz jakieś pytania odnośnie wpisu, służę pomocą.

Szukasz wsparcia prawnego?
Każdą osobę, która się do mnie zgłosi, traktuję z największą uwagą. Jeśli oczekujesz realnej pomocy bez oceniania, w przyjaznej atmosferze, jestem do Twojej dyspozycji.