Kiedy można orzec ograniczenie władzy rodzicielskiej?

Sprawy o ograniczenie władzy rodzicielskiej nigdy nie są proste. Dużo dowodów i świadków, mnóstwo okoliczności do poruszenia i ogromne emocje uczestników postępowania. A wszystko to poddane ocenie sędziowskiej, która najczęściej, jednej ze stron, nie przypadnie do gustu.

Na czym polega władza rodzicielska?

Trzeba pamiętać, że władza rodzicielska to nie tylko prawo do decydowania o dziecku. Jest to również (a może przede wszystkim) obowiązek wykonywania pewnych czynności decyzyjnych wobec dziecka i dbania o niego. Zgodnie art. 95 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (KRiO):

Władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw.

W podstawowej, standardowej sytuacji władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom równocześnie i obowiązuje do ukończenia przez dziecko 18 roku życia.

Ponadto należy wiedzieć, że wykonywanie władzy rodzicielskiej nie może przebiegać całkowicie dowolnie. Zgodnie z przepisami KRiO wykonywanie władzy rodzcielskiej musi uwzględniać dobro dziecko i interes społeczny, a przy podejmowaniu ważniejszych decyzji dotyczących dziecka, rodzice powinni je wysłuchać i w miarę możliwości, uwzględnić jego rozsądne życzenia.

Rodzice żyjący oddzielnie

W przypadku orzeczenia rozwodu, separacji, czy unieważnienia małżeństwa sąd ma obowiązek orzec również o władzy rodzicielskiej. Sąd decyduje, czy może ona dalej przysługiwać obojgu rodzicom, czy tylko jednemu z nich z ograniczeniem lub pozbawieniem władzy drugiego rodzica.

Jeżeli w toku sprawy sądowej rodzice przedstawią zgodne porozumienie na piśmie w zakresie kontaktów z dzieckiem, sąd nie zajmuje się już tą kwestią. Wtedy, bez względu na np. orzeczony rozwód, obojgu rodzicom może dalej przysługiwać władza rodzicielska – chyba, że w porozumieniu ustalą inaczej. Jak można jednak się domyśleć, takie sytuacje zdarzają się bardzo rzadko. W przypadku faktycznego rozstania rodziców, nie ma raczej możliwości, aby obydwoje rodzice dalej wykonywali jednocześnie pełnie praw wynikających z władzy rodzicielskiej.

Zatem najczęściej, konieczność ograniczenia władzy rodzicielskiej powstaje wtedy, gdy rodzice żyją oddzielnie (nie prowadzą wspólnie gospodarstwa domowego). Bez względu na to, czy są małżeństwem, po rozwodzie, czy separacji.

W przypadku rozstania się opiekunów prawnych dziecka, możemy mówić o niezawinionej konieczności ograniczenia praw rodzicielskich. Dziecko pozostaje wtedy pod opieką jednego z rodziców, a drugi z nich (mimo, że nie zaniedbywał w żaden sposób obowiązków wobec dziecka) zostaje ograniczony w wykonywaniu władzy rodzicielskiej. Sąd może wtedy przykładowo uznać, że większość decyzji wobec dziecka będzie podejmowana przez rodzica, z którym dziecko stale mieszka. Natomiast takie sprawy, jak: edukacja, leczenie, wakacje muszą być efektem wspólnej decyzji rodziców.

Sąd ograniczając władzę rodzicielską w takim przypadku musi brać pod uwagę:

  1. prawo dziecka do wychowania przez obojga rodziców i
  2. dobro dziecka.

Ponadto sąd, ograniczając władzę rodzicielską, normuje również kwestie kontaktów dziecka z rodzicem, którego władza rodzicielska została ograniczona.

Zawinione ograniczenie władzy rodzicielskiej

Najtrudniejsze i najbardziej stresujące dla rodziców są jednak sprawy sądowe, w których ograniczenie władzy rodzicielskiej ma nastąpić z powodu ich zawinionego zachowania.

Jeżeli dobro dziecka jest zagrożone, sąd opiekuńczy może postanowić o ograniczeniu władzy rodzicielskiej jednego lub obojga rodziców.

Mogą to być przykładowo następujące sytuacje:

  • wykonywanie władzy rodzicielskiej pod wypłwem alkoholu lub innych środków odurzających, czy
  • brak kontroli rodzica nad realizowaniem przez dziecko obowiązku szkolnego.

Na czym może polegać ograniczenie władzy rodzicielskiej?

Najczęściej ograniczenie władzy rodzicielskiej przejawia się w nałożeniu pewnych obowiązków i zakazów przez sąd na rodziców. Przykładowo może to być:

  • obowiązek rodziców oraz dziecka do określonego postępowania, np. kontynuowania edukacji przez dziecko i pilnowania tego przez rodziców,
  • nadzór kuratora sądowego,
  • wysłanie dziecka do placówki wychowawczej,
  • zakaz podejmowania ważnych decyzji względem dziecka bez zgody sądu opiekuńczego.

OGRANICZENIE PRAW RODZICIELSKICH

Zawieszenie a ograniczenie władzy rodzicielskiej

Art. 110 KRiO dopuszcza możliwość zawieszenia władzy rodzicielskiej w razie przemijającej przeszkody w jej wykonywaniu, np. ciężka choroba umysłowa, czy odbywanie kary pozbawienia wolności. O zawieszeniu orzeka sąd. Po ustaniu przeszkody, potrzebne jest kolejne orzeczenie sądu, które uchyli zawieszenie. Zawieszenie władzy rodzicielskiej oznacza, że dany rodzic nie może wykonywać praw wynikających z władzy rodzicielskiej.

Pozbawienie a ograniczenie władzy rodzicielskiej

Pozbawienie władzy rodzicielskiej to najpoważniejsza „kara”, jaką można zastosować wobec rodzica (rodziców), którzy nie zajmują się dzieckiem w sposób prawidłowy. KRiO wskazuje, że pozbawienie władzy rodzicielskiej może zostać orzeczone, gdy:

  • władza rodzicielska nie może być wykonywana z powodu trwałej przeszkody,
  • rodzice nadużywają władzy rodzicielskiej,
  • w sposób rażący zaniedbują swoje obowiązki względem dziecka,
  • pomimo umieszczenia dziecka w placówce wychowawczej lub rodzinie zastępczej nie ustały powody, przez które dziecko tam zostało umieszczone, szczególnie gdy rodzice trwale nie interesują się dzieckiem.

Jednak, gdy ustaną powody, przez które władza rodzicielska została odebrana, sąd może ją przywrócić.

***

Adwokat Poznań

Mam nadzieję, że artykuł okazał się dla Ciebie przydatny. Jeżeli tak było, polub moją stronę na Facebooku – Adwokat Kamil Wasilewski. Dla Ciebie to tylko chwila, a dla mnie potwierdzenie, że moja praca jest wartościowa i przydatna. Jeżeli masz jakieś pytania odnośnie wpisu, służę pomocą.

Szukasz wsparcia prawnego?
Każdą osobę, która się do mnie zgłosi, traktuję z największą uwagą. Jeśli oczekujesz realnej pomocy bez oceniania, w przyjaznej atmosferze, jestem do Twojej dyspozycji.