Skazanie bez rozprawy – jak dogadać się z prokuratorem?

To oczywiste, że oskarżony mając do wyboru surowszą i łagodniejszą karę, zdecydowanie wybierze tą drugą. Prawo karne nie przewiduje jednak takiej możliwości. Są jednak pewne instytucje w kodeksie postępowania karnego (dalej: KPK), które mogą przyczynić się do wymierzenia mniejszej kary. Jedną z nich jest tzw. skazanie bez rozprawy (art. 335 KPK). Dzięki odpowiednim negocjacjom oskarżony może otrzymać niższy wyrok, a wymiar sprawiedliwości zaoszczędzić bardzo dużo czasu. W dzisiejszym wpisie wskażę:

  • na czym polega skazanie bez rozprawy?
  • kiedy możliwe jest zastosowanie skazania bez rozprawy?
  • jakie łączą się z tym obowiązki i ograniczenia?

Na czym polega skazanie bez rozprawy?

Skazanie bez rozprawy to tak naprawdę dojście do porozumienia z prokuratorem odnośnie wysokości kary, jaka zostanie w sprawie wymierzona. Oskarżony samodzielnie lub przy pomocy swojego obrońcy adwokata może wynegocjować konkretną wysokość kary, którą następnie prokurator umieszcza we wniosku kierowanym do sądu. Trzeba jednak mieć świadomość, że sąd nie musi się zgodzić na propozycje prokuratora. Niemniej jednak w praktyce sądy bardzo rzadko kwestionują karę w takiej sytuacji. Dzieje się tak, ponieważ, po pierwsze prokurator dzięki swojemu doświadczeniu wie, jakie kary są orzekane za konkretne przestępstwo w podobnych sprawach. Po drugie, sędziom zależy na tym, aby sprawy w ich wydziałach kończyły się jak najszybciej. W przypadku skazania bez rozprawy, jeżeli uda się dogadać z prokuratorem, wszystkie czynności zostają zaniechane, a rozprawa nie jest w ogóle przeprowadzana. Dlatego też sprawa może zakończyć się bardzo szybko. Jedno krótkie posiedzenie sądu i sprawa zamknięta.

W obecnym stanie prawnym (lipiec 2019) istnieją 2 możliwości złożenia przez prokuratora wniosku o skazanie bez rozprawy:

  1. Prokurator, zamiast z aktem oskarżenia, składa do sądu wniosek o wydanie wyroku skazującego i orzeczenie uzgodnionych z oskarżonym kar. Uzgodnienia mogą również obejmować koszty procesu.
  2. Prokurator może również skierować taki wniosek wraz z, nieco uproszczonym, aktem oskarżenia.

Kiedy można „dogadać się z prokuratorem”?

Przede wszystkim zastosowanie omawianej instytucji jest możliwe tylko wtedy, gdy zarzucany oskarżonemu czyn to występek. Zgodnie z definicją zawartą w kodeksie karnym:

Występkiem jest czyn zabroniony zagrożony grzywną powyżej 30 stawek dziennych albo powyżej 5 000 złotych, karą ograniczenia wolności przekraczającą miesiąc albo karą pozbawienia wolności przekraczającą miesiąc.

Powyższą definicję należy zestawić z definicją drugiego rodzaju przestępstw, czyli zbrodnią:

Zbrodnią jest czyn zabroniony zagrożony karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 albo karą surowszą.

Zestawiając powyższe definicje, dokładnie wiemy jakie przestępstwa są występkami. To te, które są zagrożone karą:

  • grzywny powyżej 30 stawek dziennych albo powyżej 5000 zł,
  • ograniczenia wolności przekraczającą miesiąc,
  • pozbawienia wolności przekraczającą miesiąc, ale wynoszącą mniej niż 3 lata.

Ponadto, aby zastosować instytucję z art. 335 KPK, muszą być spełnione łącznie jeszcze inne warunki. Skazanie bez rozprawy można zastosować, jeżeli:

  1. oskarżony przyznaje się do winy,
  2. w świetle jego wyjaśnień okoliczności popełnienia przestępstwa i wina nie budzą wątpliwości,
  3. postawa oskarżonego wskazuje, że cele postępowania zostaną osiągnięte.

Jeżeli w sprawie zostały spełnione powyższe warunki prokurator może wystąpić z wnioskiem o skazanie bez rozprawy.

Natomiast, druga wspomniana wyżej sytuacja (złożenie wniosku jednocześnie z aktem oskarżenia) może mieć miejsce, gdy:

  1. okoliczności popełnienia przestępstwa i wina oskarżonego nie budzą wątpliwości,
  2. oświadczenia dowodowe złożone przez oskarżonego nie są sprzeczne z dokonanymi ustaleniami,
  3. postawa oskarżonego wskazuje, że cele postępowania zostaną osiągnięte.

Jak widać, w drugiej sytuacji nie jest konieczne przyznanie się do winy.

Ponadto do skazania bez rozprawy wymagana jest zgoda pokrzywdzonego.

Konsekwencje skazania bez rozprawy

Jak już wspominałem, trzeba mieć na względzie, że sąd może nie przyjąć warunków zaproponowanych przez prokuratora. Jeżeli tak się stanie, sprawa wraca do prokuratora. Możliwe jest ponowne złożenie wniosku (również łącznie z aktem oskarżenia), jeżeli jego zwrot nastąpił z powodu:

  • tego, że sąd uzależnił uwzględnienie wniosku od naprawienia szkody lub zadośćuczynienia,
  • niewyrażenia przez pokrzywdzonego zgody na jego uwzględnienie,
  • tego, że sąd zaproponował wprowadzenie dodatkowej zmiany we wniosku.

Ponadto, składając wniosek o skazanie bez rozprawy, sąd poucza oskarżonego o treści art. 447 § 5 KPK. Co w nim znajdziemy?

§ 5. Podstawą apelacji nie mogą być zarzuty określone w art. 438 pkt 3 i 4, związane z treścią zawartego porozumienia, o którym mowa w art. 343, art. 343a i art. 387.

Analizując powołane wyżej przepisy wynika z nich, że oskarżony, zgadzając się na skazanie bez rozprawy nie może następnie złożyć apelacji podnosząc, że:

  • orzeczona wobec niego kara jest zbyt surowa (bowiem sam się na nią zgodził),
  • ustalenia faktów w sprawie, które były podstawą złożenia omawianego wniosku, były błędne.

Innymi słowy, jeżeli oskarżony zgodzi się na zaproponowane przez prokuratora warunki, nie może później twierdzić, że kara jest jednak zbyt surowa, a okoliczności sprawy wyglądały inaczej. Musi to być zatem ostateczna i przemyślana decyzja. Nie jest jednak łatwo stwierdzić, czy warunki przedstawione przez prokuratora są korzystne. Jest to szczególnie trudne dla osób, które na co dzień nie mają styczności z prawem i orzeczeniami sądowymi.

Organy sądowe mogą się jednak zabezpieczyć

Wspomnę jeszcze o jednej regulacji, która ma zastosowanie w przypadku skazania bez rozprawy. W takiej sprawie nie ma rozpraw, czynności są wstrzymane, a postępowanie przebiega bardzo szybko. Niemniej jednak przepisy zastrzegają możliwość przeprowadzenia czynności dowodowych, jeżeli:

  • zachodzi potrzeba ocena wiarygodności złożonych przez oskarżonego wyjaśnień lub
  • jest to konieczne dla zabezpieczenia śladów i dowodów przed ich utratą, zniekształceniem lub zniszczeniem.

***

Adwokat Poznań

Mam nadzieję, że artykuł okazał się dla Ciebie przydatny. Jeżeli tak było, polub moją stronę na Facebooku – Adwokat Kamil Wasilewski. Dla Ciebie to tylko chwila, a dla mnie potwierdzenie, że moja praca jest wartościowa i przydatna. Jeżeli masz jakieś pytania odnośnie wpisu, służę pomocą.

Szukasz wsparcia prawnego?
Każdą osobę, która się do mnie zgłosi, traktuję z największą uwagą. Jeśli oczekujesz realnej pomocy bez oceniania, w przyjaznej atmosferze, jestem do Twojej dyspozycji.