Warunkowe przedterminowe zwolnienie z odbycia reszty kary

utworzone przez Kamil Wasilewski | Lut 25, 2019 | Blog dla osób fizycznych, Prawo karne | 92 Komentarze

Warunkowe przedterminowe zwolnienie z odbycia reszty kary pozwala skrócić czas orzeczonej przez sąd sankcji. Ten środek prawny odnosi się nie tylko do osadzenia w więzieniu, ale również ograniczenia pozbawienia wolności. Jest to jednak sytuacja wyjątkowa, dlatego należy spełnić szereg wymagań, aby sąd rozpatrzył wniosek o przedterminowe zwolnienie pozytywnie. Oprócz tego, konieczna jest silna i rzeczowa argumentacja, która przekona skład orzekający.

Kiedy można wnioskować o warunkowe przedterminowe zwolnienie z zakładu karnego?

Kodeks karny wskazuje 2 grupy warunków, które należy spełnić, aby otrzymać warunkowe przedterminowe zwolnienie z zakładu karnego. Pierwsza z nich dotyczy skazanego i popełnionego przez niego czynu (przestępstwa). Sąd bada, czy:

postawa, właściwości i warunki osobiste,
okoliczności popełnienia przestępstwa,
oraz zachowanie po jego popełnieniu i w czasie odbywania kary,

uzasadniają przekonanie, że po zwolnieniu skazany będzie stosował się do orzeczonych środków karnych lub zabezpieczających i będzie przestrzegał porządku prawnego. Jak widać, wszystkie powyższe warunki są bardzo ocenne. Dlatego tak ważna jest dobra argumentacja wniosku o warunkowe przedterminowe zwolnienie z odbycia reszty kary. W takiej sprawie, dla sądu ważne są m.in. następujące okoliczności:

czy skazany żałuje swojego czynu,
czy przestępstwa dokonał z premedytacją, czy nie,
czy po popełnieniu przestępstwa naprawił szkodę, jaką wyrządził,
czy odbywając karę, wykazuje chęć poprawy np. poprzez pracę w zakładzie karnym lub udział w terapiach od uzależnień czy innych programach, czy nie sprawia problemów itp. (na prośbę skazanego, dyrektor zakładu karnego przesyła opinię o skazanym).

Druga grupa warunków to wymagany czas odbytej kary, który musi upłynąć, aby móc wnioskować o warunkowe przedterminowe zwolnienie. Ogólna zasada wskazuje, że skazanego można warunkowo zwolnić po odbyciu co najmniej połowy kary. Kodeks karny przewiduje również wyjątkowe sytuacje:

Recydywiści (skazani po raz kolejni) muszą odbyć co najmniej 2/3 albo 3/4 kary.
W przypadku skazania na 25 lat pozbawienia wolności o warunkowe zwolnienie można wnioskować po 15 latach kary, a w przypadku dożywocia po odbyciu przynajmniej 25 lat kary.

Procedura wnioskowania o warunkowe przedterminowe zwolnienie z odbycia reszty kary

Wniosek może złożyć skazany samodzielnie, jego obrońca, a także dyrektor zakładu karnego albo kurator sądowy. Wniosek rozpatruje sąd penitencjarny. W sprawie wziąć udział może dodatkowo prokurator. Wniosek podlega opłacie 45 zł. Jeżeli sąd nie uwzględni wniosku, można złożyć zażalenie. Jeżeli nie poskutkuje, kolejny wniosek o przedterminowe zwolnienie sąd może rozpatrzeć po upływie określonego terminu:

w przypadku kary nieprzekraczającej 3 lat pozbawienia wolności – sąd rozpatruje wniosek po upływie 3 miesięcy od daty odmowy przyznania warunkowego zwolnienia;
w przypadku kary przekraczającej 3 lata pozbawienia wolności – 6 miesięcy.

Zgoda na warunkowe zwolnienie – co dalej?

W przypadku, gdy sąd zgodzi się na warunkowe przedterminowe zwolnienie, czas pozostały do końca kary stanowi okres próby. Oznacza to, że popełnienie przestępstwa w trakcie jej trwania, może skutkować powrotem do zakładu karnego. W tym zakresie występują dwa typy przepisów:

W niektórych sytuacjach (np. popełnienia przez skazanego umyślnego przestępstwa, za które sąd orzekł karę pozbawienia wolności bez zawieszenia) Sąd musi odwołać warunkowe zwolnienie.
W pozostałych przypadkach (np. gdy skazany rażąco narusza porządek prawny) Sąd może, ale nie musi odwoływać warunkowego zwolnienia.

Warto zatem przez czas trwania próby bardzo się pilnować i nie naruszać żadnych przepisów. Odwołanie warunkowego zwolnienia sprawia, że ewentualne kolejne warunkowe zwolnienie może nastąpić po minimum roku odbywania kary. Okres próby natomiast nie jest zaliczany do czasu odbywania kary.

Okres próby przy warunkowym przedterminowym zwolnieniu

W okresie próby skazany może być oddany pod dozór kuratora sądowego lub pewnych instytucji i organizacji. Jeżeli sąd nie orzekł o dozorze, może na skazanego nałożyć inne obowiązki. Skutkują one tym, że skazany:

musi sam zgłosić się do kuratora sądowego w ciągu 7 dni od zwolnienia z zakładu karnego,
ma obowiązek zgłaszać się do kuratora w ustalonych przez niego terminach,
nie może zmieniać miejsca stałego pobytu bez zgody sądu.

Skutki prawne warunkowego zwolnienia

Jeżeli w okresie próby oraz w trakcie 6 miesięcy po jej zakończeniu nie odwołano warunkowego zwolnienia, karę uważa się za odbytą z chwilą warunkowego zwolnienia. Oznacza to, że jeżeli skazany pozytywnie przetrwa okres próby, zatarcie skazania będzie liczone od dnia warunkowego zwolnienia, a nie ukończenia okresu próby.

Zwolnienie od reszty kary

Kodeks karny przewiduje również możliwość zwolnienia z odbywania reszty kary, uznając ją za wykonaną. Przepis ten dotyczy jednak tylko kary ograniczenia wolności (czyli np. nieodpłatnej pracy). Jeżeli skazany odbył przynajmniej połowę kary, przestrzegał porządku prawnego i nałożonych na niego obowiązków, sąd zwolnić z reszty kary. Pozostała część kary zostaje uznana za wykonaną z chwilą zwolnienia. Nie ma tu zatem okresu próby.