Odbywanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego

Istota  dozoru elektronicznego
Od 15 kwietnia 2016 r. obowiązuje nowelizacja przepisów kodeksu karnego wykonawczego przywracająca możliwość odbycia kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego poza zakładem karnym (tzw. areszt domowy).
Harmonogram odbywania kary w systemie dozoru elektronicznego każdemu skazanemu, indywidualnie wyznacza Sąd.  Skazany musi przebywać w swoim domu lub innym miejscu odbywania kary w ściśle określonych godzinach. Dozór elektroniczny umożliwia skazanemu prowadzenie normalnego trybu życia, obciążonego zaledwie stałą, niekrępującą kontrolą. Jeżeli Sąd wyrazi zgodę, skazany będzie mógł w określonych godzinach między innymi chodzić do pracy, spotykać się z rodziną czy też robić zakupy.
W kwestii technicznej, system dozoru elektronicznego składa się z nadajnika zamieszczonego w wodoodpornej i antyalergicznej opasce (tzw. bransoletka elektroniczna), umieszczonej na przegubie dłoni lub nodze, przypominającej zegarek oraz urządzenia monitorującego zamontowanego w miejscu odbywania kary. Wskazane urządzenia kontrolują fakt przebywania  skazanego w miejscu odbywania kary w ustalonych przez Sąd godzinach.
Przesłanki odbycia kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego
Sąd penitencjarny może udzielić skazanemu zgody na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, jeżeli spełnione są łącznie następujące warunki:

1. wobec skazanego orzeczono karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą jednego roku, a nie zachodzą warunki przewidziane w art. 64 § 2 k.k. (recydywa),
2. jest to wystarczające dla osiągnięcia celów kary,
3. skazany posiada określone miejsce stałego pobytu,
4. osoby pełnoletnie zamieszkujące wspólnie ze skazanym wyraziły zgodę,
5. odbywaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie stoją na przeszkodzie możliwości techniczno-organizacyjne związane z wykonywaniem dozoru przez podmiot prowadzący centralę monitorowania i upoważniony podmiot dozorujący oraz warunki mieszkaniowe skazanego.

Skazanemu, który nie rozpoczął jeszcze wykonywania kary w zakładzie karnym, można udzielić zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, tylko jeżeli względy bezpieczeństwa i stopień demoralizacji, a także inne szczególne okoliczności nie przemawiają za potrzebą osadzenia go w zakładzie karnym. Natomiast w przypadku skazanego, który rozpoczął już wykonywanie kary w zakładzie karnym Sąd może udzielić zezwolenia na odbycie w systemie dozoru elektronicznego pozostałej części kary, jeżeli za udzieleniem zezwolenia przemawiają dotychczasowa postawa i zachowanie skazanego.
Procedura ubiegania się o bransoletkę elektroniczną
Sądem właściwym do rozpoznania sprawy dotyczącej odbycia kary w systemie dozoru elektronicznego jest sąd penitencjarny, w którego okręgu skazany przebywa. Postępowanie rozpoczyna się na wniosek złożony przez skazanego, jego obrońcę, prokuratora, sądowego kuratora zawodowego lub dyrektora zakładu karnego, który powinien być złożony na piśmie. Uzasadnienie wniosku, o którym mowa wyżej, powinno zawierać wskazanie spełnienia warunków (opisanych w punkcie poprzednim) umożliwiających pozytywne rozpatrzenie przez Sąd wniosku. Do wniosku powinna być również dołączona zgoda osób zamieszkujących ze skazanym, na odbywanie przez niego kary w tym systemie.
W postępowaniu Sąd wysłuchuje skazanego lub jego obrońcę. Jeżeli wniosek dotyczy skazanego, który odbywa już karę pozbawienia wolności, to Sąd wysłucha również przedstawiciela administracji zakładu karnego, co do celowości udzielenia zezwolenia. W toku postępowania Sąd ustala również czy na przeszkodzie udzieleniu zezwolenia nie stoją warunki techniczne. Odnośnie udzielenia zgody na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego Sad wyda postanowienie w terminie 30 dni od dnia wpływu wniosku. Na wydane postanowienie skazanemu i innym osobom składającym wniosek zażalenie.
Kamil Wasilewski kancelaria adwokacka Poznań