Nowe kary i obowiązki dla przedsiębiorców, czyli ustawa o AML

Od 13 lipca 2018 roku firmy (nawet te mniejsze, lub średnie) dostały nowe obowiązki. Wprowadziła je ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (zwana również ustawa o AML, z ang. Anti-Money Laundering). Pomyślałem, że warto o niej wspomnieć na blogu z co najmniej 3 powodów:

1. Ustawa została napisana całkowicie od podstaw, bowiem zawiera bardzo dużo zmian (nie była to tylko nowelizacja).
2. Ustawa przewiduje duże kary finansowe.
3. Termin na wprowadzenie procedur przez firmy już minął.

Ustawa o AML – instytucje obowiązane, czyli adresaci ustawy

Ustawa tworzy nową grupę podmiotów tzw. instytucji obowiązanych. Muszą one spełnić wymagania z ustawy o AML. Co ważne, nowe obowiązki dotyczą nie tylko wszystkich banków, SKOK’ów oraz innych instytucji finansowych.

Także przedsiębiorcy zajmujący się pośrednictwem w obrocie nieruchomościami, usługami związanymi z prowadzeniem działalności gospodarczej (m.in. zapewnienie biura wirutalnego, prowadzenie księgowości), wymianą walut oraz podmioty z branży gier hazardowych muszą spełnić wymagania z ustawy o AML. Ponadto przedsiębiorcy dokonujący lub przyjmujący płatności w gotówce w wysokości co najmniej 10 000 euro muszą koniecznie zapoznać się z ustawą o AML.

Nowe obowiązki przedsiębiorców – ustawa o AML

Głównym celem ustawy jest narzucenie obowiązku badania transakcji pod kątem możliwości prania pieniędzy. Innymi słowy, musimy sprawdzać, czy nasz kontrahent jest uczciwy. Główne zadania wymienione w ustawie to:

• ocena ryzyka prania pieniędzy,
• notowanie rozpoznanych ryzyk,
• stosowanie tzw. środków bezpieczeństwa finansowego,
• rozpoznawanie klientów i beneficjentów rzeczywistych, czyli osób rzeczywiście stojących za np. spółkami,
• przechowywanie przez okres 5 lat dokumentów potwierdzających stosowanie ustawowych procedur,
• wdrożenie wewnętrznej procedury anonimowego zgłaszania naruszeń przepisów dotyczących prania pieniędzy,
• przekazywanie informacji Generalnemu Inspektorowi Informacji Finansowej (GIIF).

A co w praktyce muszą zrobić przedsiębiorcy podlegający pod ustawę o AML?

Przede wszystkim muszą wyznaczyć osoby odpowiedzialne za wprowadzenie procedur AML w firmie. Będą m.in. opiniować procedury wewnętrzne lub, w niektórych przypadkach, podejmować decyzję o zawieraniu konkretnej transakcji (np. z politykiem). Jedna z nich powinna być „dyrektorem”, który wypełni obowiązki wskazane w ustawie, tj. m.in.:

• szkolenie pracowników (również siebie),
• nadzorowanie stosowania środków bezpieczeństwa finansowego (tj. weryfikacja klientów),
• prowadzenie oceny ryzyka planowanej transakcji,
• prowadzenie postępowań wewnątrz firmy (w przypadku nieprawidłowości),
• przekazywanie informacji do GIIF.

Co ciekawe, odpowiedzialność za „dyrektora” ponosi wybrany członek zarządu. Może zostać na niego nałożona kara administracyjna w wysokości nawet do… 1 mln zł!

Wszystkie działania powinny być ukierunkowane na ocenę ryzyka konkretnej transakcji. Taka ocena musi być wykonywana nie rzadziej niż raz na 2 lata. Powinna być utrwalona w formie pisemnej lub elektronicznej. Weryfikacja kontrahenta następuje przy pomocy środków bezpieczeństwa finansowego. Obejmują one m.in. ustalenie jego tożsamości, zidentyfikowanie rzeczywistego beneficjenta, uzyskanie informacji o celu i charakterze operacji, a także bieżące monitorowanie stosunków gospodarczych z daną firmą. Ustawa dopuszcza również możliwość badania źródła pochodzenia majątku kontrahenta (klienta).

Powyższe środki ostrożności stosowane są zawsze, gdy rozpoczynamy współpracę z danym kontrahentem (klientem). Także jeżeli wartość transakcji przewyższa kwotę określoną w ustawie (tj. 10 000 euro). Również, gdy pojawi się jakiekolwiek podejrzenie prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu.

Whistleblowing

Pod nazwą whistleblowing kryje się obowiązek utworzenia procedury, która pozwoli na anonimowe zgłaszanie nieprawidłowości przez pracowników danej firmy. Każda osoba działająca w firmie musi mieć możliwość poinformowania o nieprawidłowościach przełożonych całkowicie anonimowo.

Sankcje i ich egzekwowanie – ustawa o AML

Ustawa przewiduje, wspomniane już, kary administracyjne za niewypełnienie wyżej opisanych obowiązków. Dodatkową karą może być:

• publikacja informacji o nieprawidłowościach w Biuletynie Informacji Publicznej,
• nakaz zaprzestania podejmowania określonych czynności,
• cofnięcie koncesji, zezwolenia, a nawet wykreślenie z rejestru działalności regulowanej,
• kary pieniężne do wysokości dwukrotności kwoty osiągniętej korzyści lub unikniętej straty.

Wszelkie nieprawidłowości w zakresie AML powinny być zgłaszane do Geralnego Inspektora Informacji Finansowej (GIIF). Może on zawiesić transakcję lub zablokować rachunek na 24 h, a w niektórych przypadkach nawet na 96 h.

Następnie GIIF informuje prokuratora o możliwości popełnienia przestępstwa. Prokurator może z kolei zawiesić transakcję lub zablokować rachunek nawet na 6 miesięcy.

Nowy obowiązkowy rejestr wprowadzony przez ustawę o AML

Ustawa o AML wprowadza Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych. Jak już pisałem, jest to to osoba, która stoi za daną spółką, tj. osoby, które faktycznie czerpią korzyści z działalności danej firmy. Rejestr będzie jawny, a dane w nim zawarte mogą być przetwarzane bez zgody osób w nim ujętych.

Każda spółka zarejestrowana w KRS będzie miała obowiązek wprowadzenia informacji o swoich beneficjentach rzeczywistych. Obowiązek wprowadzony zostanie 13 października 2019 r. Informację trzeba wprowadzić w terminie 6 miesięcy od tej daty. Nowe spółki natomiast muszą dokonać takiego wpisu w ciągu 7 dni od zarejestrowania w KRS.

Informację będą mogły uzupełnić osoby uprawnione do reprezentowania spółki. Te osoby ponoszą odpowiedzialność w przypadku wprowadzenia fałszywych lub niepełnych danych.

Ustawa o AML – podsumowanie

Mówiąc krótko: ustawa o AML weszła już w życie i nałożyła na firmy nowe, czasem niejasne obowiązki. Mam nadzieję, że mój wpis choć trochę wyjaśnił, co musisz zrobić, jeżeli Twoja działalność jest wymieniona w ustawie o AML. A jeżeli jeszcze nie wprowadziłeś obowiązków wynikających z tej ustawy, radzę się pospieszyć. Jak widzisz kary są bardzo duże. I choć ustawa z pewnością uprzykrzyła życie niektórym przedsiębiorcom, to miejmy nadzieję, że usprawni ona wychwytywanie nielegalnych transakcji i nieuczciwych podmiotów.