Powrót procedury gospodarczej – zmiany dla przedsiębiorców

Kilka lat temu usunięto odrębne postępowanie w sprawach gospodarczych. W tym roku ustawodawca zdecydował się na reaktywację tego sposobu rozwiązywania sporów sądowych. Zmiany podyktowane są chęcią przyspieszenia postępowań sądowych. Bez wątpienia, zmiany są potrzebne, ponieważ sprawy w polskich sądach są procedowane coraz dłużej, a liczba spraw zaległych rośnie. Niestety nie wszyscy są zgodni co do tego, że nadchodząca nowelizacja usprawni działanie wymiaru sprawiedliwości. Tak czy inaczej, wejście zmian w życie to już raczej tylko formalność, dlatego myślę, że warto przedstawić najważniejsze założenia nadchodzącej nowelizacji.

Sprawa gospodarcza – czyli jaka?

Ustawodawca zdecydował się nie zmieniać definicji sprawy gospodarczej. Dalej będzie to zatem każda sprawa ze stosunków cywilnych między przedsiębiorcami w zakresie prowadzonej przez nich działalności gospodarczej. Szczegółowy katalog spraw, wymieniony w ustawie, ma jednak nieco się zmienić.

Nowelizacja usuwa z katalogu spraw gospodarczych następujące sprawy:

  1. o nadanie klauzuli wykonalności,
  2. o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego,
  3. o ustalenie, że orzeczenie wydane w sprawie gospodarczej podlega albo nie podlega uznaniu (chodzi tu o orzeczenia zagraniczne).

Dodaje zaś następujące sprawy pod właściwość sądów gospodarczych:

  1. z umów o roboty budowlane,
  2. z umów leasingu,
  3. przeciwko osobom odpowiadającym za dług przedsiębiorcy.

Możliwość zmiany trybu z gospodarczego na „zwykły”

Jeżeli w konkretnej sprawie mieszczącej się w powyższej definicji sprawy gospodarczej, stroną będzie osoba fizyczna lub inna niebędąca przedsiębiorcą, będzie mogła skorzystać ze specjalnego uprawnienia. W terminie tygodnia od doręczenia jej pierwszego pisma procesowego lub pouczenia będzie mogła złożyć wniosek o rozpoznanie sprawy z pominięciem przepisów o postępowaniu gospodarczym. Sprawa dalej będzie procedowana przez sąd gospodarczy, ale na podstawie ogólnych przepisów, a nie tych związanych ze sprawami gospodarczymi.

Zmiany w postępowaniu sądowym dla przedsiębiorców

Jak już wspomniałem, powrót do procedury gospodarczej ma usprawnić pracę sądów. Z tego względu ustawodawca zdecydował się zaostrzyć przepisy w tym zakresie. Jak można przeczytać w uzasadnieniu do projektu ustawy, nowelizacja przewiduje m.in. skrócenie terminów i ograniczenie możliwości dysponowania sprawą. Jakie konkretne zmiany czekają na przedsiębiorców?

Wyłączenie stosowania niektórych instytucji procesowych

Po wejściu w życie omawianej nowelizacji, w sprawach gospodarczych nie będzie można stosować następujących instytucji, ponieważ z reguły znacząco opóźniały one proces:

  1. zmiana powództwa polegająca na wystąpieniu z nowym roszczeniem (chyba, że jest to kolejne świadczenie powtarzające się),
  2. zmiana podmiotowa w procesie (wyjątkiem jest interwencja i przypozwanie),
  3. przekazanie sądowi okręgowemu sprawy pozostającej w związku ze sprawą prowadzoną przez ten sąd,
  4. zawieszenie postępowanie wskutek niestawiennictwa stron na rozprawie,
  5. powództwo wzajemne.

Zmiany w terminach

Ponadto ustawodawca skrócił w postępowaniu gospodarczym następujące terminy:

  • do umorzenia postępowania zawieszonego (sześć miesięcy zamiast roku oraz rok zamiast pięciu lat),
  • do żądania wznowienia postępowania (z 10 lat na 5).

Wprowadzone zostaną również terminy wiążące sąd, aby prowadził postępowanie wystarczająco szybko:

  • sądy będą miały miesiąc na przekazanie sprawy, jeżeli stwierdzą, że nie jest ona sprawą gospodarczą. Jeżeli w tym terminie nie nastąpi przekazanie, sprawa ma zostać rozpoznana przez ten sąd, ale z pominięciem przepisów o procedurze gospodarczej.
  • sprawy mają być rozstrzygane w danej instancji w terminie sześciu miesięcy od wniesienia odpowiedzi na pozew, ewentualnie od usunięcia jej braków, albo upływu terminu do jej wniesienia.

Ograniczenia czasowe w powoływaniu twierdzeń i dowodów

Po wejściu w życie nowelizacji, przedsiębiorcy będą musieli zgłosić wszystkie twierdzenia i dowody w pierwszym piśmie procesowym. W przeciwnym razie sąd nie weźmie ich pod uwagę. Oczywiście, jeżeli w trakcie sprawy powstanie konieczność powołania nowych dowodów – można to zrobić w ciągu 2 tygodni od dnia, w którym powstała taka konieczność lub ich powołanie stało się możliwe. Dodatkowo, w piśmie procesowym przedsiębiorca będzie musiał wskazać adres e-mail. Doręczenia mają następować zarówno drogą tradycyjną – pocztą, jak i na skrzynki e-mail.

Pozasądowe rozwiązywanie sporów

Ciekawą zmianą jest również możliwość obciążania strony procesu kosztami (bez względu na wynik sprawy), jeżeli zaniechała ona próby dobrowolnego rozwiązania sporu. Ustawodawca tym sposobem chce zachęcić do pozasądowego rozwiązywania sporów w celu ograniczenia liczby spraw wpływających do sądów.

Wyrok jako tytuł zabezpieczenia

Wyrok w sprawie gospodarczej będzie stanowił tytuł zabezpieczenia jeszcze przed jego uprawomocnieniem.

Zmiany w postępowaniu dowodowym

W kwestiach dowodowych zmiany będą naprawdę duże. Zwłaszcza w tym zakresie przedsiębiorcy muszą dokładnie zapoznać się z nowymi zasadami procedury gospodarczej. Od tego bowiem będzie zależeć wynik procesu.

Aby uniknąć konieczności przesłuchiwania świadków i stron (co zazwyczaj przedłużało postępowanie), w procedurze gospodarczej najważniejsze będą dowody z dokumentu. Nie chodzi tu tylko o dokumenty w formie papierowej, ale wszelkie nośniki, które mogą utrwalić konkretną czynność.

Większość czynności strony postępowania sądowego (m.in. oświadczenie woli, czy wiedzy) będzie mogło być udowodnione tylko za pomocą dokumentu, chyba, że zostanie wykazane, że z przyczyn niezależnych od strony, nie dysponuje ona takim dokumentem. Jak widać po planowanych zmianach, wszystkie ustalenia, modyfikacje i porozumienia powinny być teraz przez przedsiębiorców utrwalane w sposób fizyczny (dający się potem przedstawić przed sądem).

Dowód z zeznań świadków ma być dopuszczony tylko wtedy, gdy po wyczerpaniu wszystkich innych środków dowodowych, dalej istnieją niewyjaśnione, istotne dla sprawy, fakty.

Kolejną nowością jest tzw. umowa dowodowa. Strony będą mogły umówić się o wyłączenie określonych dowodów w postępowaniu gospodarczym w konkretnej sprawie, jeżeli stosunek prawny między nimi powstał na mocy umowy. Umowa dowodowa musi być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności. Sąd nie będzie mógł z urzędu dopuścić tego rodzaju dowodu w sprawie. Okoliczności, które taki dowód mógłby potwierdzić, zostaną wyjaśnione przez sąd w inny sposób, zwłaszcza na podstawie twierdzeń stron. Jak wskazuje ustawodawca, umowa dowodowa stanowi nowość w postępowaniu sądowym i z pewnością w najbliższym czasie, na podstawie praktyki jej stosowania, będzie podlegała zmianom.

Szukasz wsparcia prawnego?
Każdą osobę, która się do mnie zgłosi, traktuję z największą uwagą. Jeśli oczekujesz realnej pomocy bez oceniania, w przyjaznej atmosferze, jestem do Twojej dyspozycji.