Odpowiedzialność za długi firmy – zobowiązania w spółkach

Kodeks spółek handlowych reguluje kilku rodzajów spółek. Każda z nich ma swoją specyfikę, plusy i minusy. Jedną z podstawowych różnic między nimi jest kwestia odpowiedzialności wspólników za długi spółki. W artykule chciałbym opisać spółki (zarówno osobowe, jak i kapitałowe) właśnie pod kątem odpowiedzialności za długi firmy.

Spółki osobowe

Najpierw opiszę spółki osobowe i sposób odpowiedzialności ich wspólników za zobowiązania. Na wstępie dodam, że spółki osobowe są oparte na wspólnikach i relacjach, jakie ich łączą. Na drugi plan schodzi tutaj kapitał.

Spółka jawna

Jest to najprostsza, modelowa spółka osobowa. Z tego też względu kwestia odpowiedzialności nie jest skomplikowana. Wspólnicy odpowiadają za długi całym swoim majątkiem, bez ograniczeń. Jest to odpowiedzialność solidarna wraz z innymi wspólnikami oraz ze spółką. Wierzyciel może jednak rozpocząć egzekucję z prywatnego majątku wspólnika dopiero po tym, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna lub jest oczywiste, że będzie ona bezskuteczna. (jest to tzw. subsydiarna odpowiedzialność wspólnika). W praktyce, chcąc odzyskać dług od spółki jawnej należy:

  1. Pozwać spółkę jako odrębny podmiot i rozpocząć wobec niej egzekucję po uzyskaniu tytułu wykonawczego tj. orzeczenia zaopatrzonego w klauzulę wykonalności.
  2. Jeżeli okaże się, że egzekucja z majątku spółki będzie bezskuteczna, sąd nada klauzulę wykonalności przeciwko wspólnikom. Wtedy egzekucję można skierować przeciwko wspólnikom spółki jawnej.

Spółka partnerska

Spółka partnerska z uwagi na swoją specyfikę kształtuje kwestie odpowiedzialności nieco inaczej. Jest ona zawiązywana w celu wykonywania takich zawodów jak: prawnik, lekarz, rewident, księgowy, architekt itp. Z tego powodu, co do zasady, partnerzy spółki nie ponoszą odpowiedzialności za szkody spowodowane przez innych wspólników przy wykonywaniu przez nich zawodu. Partnerzy mogą jednak ustalić w umowie spółki, że będą ponosić odpowiedzialność za innego partnera. Tak samo w umowie można ustalić, że jeden lub kilku partnerów będzie ponosić pełną odpowiedzialność za długi spółki (zatem również za długi mające swoje źródło w działaniach innego partnera). Partnerzy nie ponoszą odpowiedzialności za długi powstałe w wyniku działalności osób zatrudnionych w spółce i podlegających innemu partnerowi. Oczywiście, jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej. Za pozostałe zobowiązania, zaciągnięte przez spółkę (np. kredyt na nową siedzibę), odpowiedzialność wygląda tak samo jak w spółce jawnej. Odpowiedzialność partnerów jest solidarna i subsydiarna.

Spółka komandytowa

W spółce komandytowej występują 2 rodzaje wspólników:

  • komplementariusze (którzy za długi firmy odpowiadają w pełnej wysokości, własnym majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami i spółką),
  • komandytariusze (odpowiadają za długi tylko do określonej w umowie spółki tzw. sumy komandytowej).

Egzekucja jest w pierwszej kolejności kierowana przeciw spółce. Gdy jej majątek nie jest wystarczający by zaspokoić roszczenie, egzekucję można skierować wobec wspólników (któregokolwiek lub wszystkich naraz). Oczywiście pamiętając, że od komandytariusza możemy maksymalnie wyegzekwować równowartość sumy komandytowej. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy w nazwie spółki znajduje się nazwa komandytariusza. Wtedy odpowiada on na takich zasadach, jak komplementariusz.

Spółka komandytowo-akcyjna

W przypadku tej spółki odpowiedzialność za długi firmy jest zbliżona do spółki komandytowej. Z tym, że zamiast komandytariusza pojawia się  tu akcjonariusz. Nie ponosi on żadnej odpowiedzialności za długi spółki. Ryzykuje on jedynie swój własny wkład wniesiony za akcje. Odpowiedzialność spada zatem na spółkę i komplementariuszy. Jednak, jeżeli nazwisko lub nazwa akcjonariusza znajduje się w nazwie spółki, ponosi on odpowiedzialność taką samą jak komplementariusz.

Spółki kapitałowe

Odpowiedzialność w spółkach kapitałowych jest oparta raczej na kapitale, aniżeli wspólnikach. Prezentuje się ona następująco.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

Za długi firmy w sp. z o.o. odpowiada sama spółka całym swoim majątkiem. Odpowiedzialność jest nieograniczona. Z kolei wspólnicy, poza kilkoma wyjątkami, nie odpowiadają w ogóle za zobowiązania w spółce. Współnicy mogą odpowiadać za zobowiązania w sp. z o. o. m.in., gdy:

  • zostało zaciągnięte zobowiązanie zanim spółka została wpisana do KRS,
  • wspólnik nie spełnił świadczenia należnego spółce przy nabyciu udziału.

Innym szczególnym uregulowaniem w sp. z o. o. jest mechanizm odpowiedzialności członków zarządu spółki z o.o. Mogą oni ponosić odpowiedzialność za długi w firmie, jeżeli egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna. W tej sytuacji jednak, działając na podstawie art. 299 KSH musimy pozwać członka zarządu. Dodatkowo może on uwolnić się od odpowiedzialności, jeżeli:

  • wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie układowe, albo
  • że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z jego winy,
  • albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcia postępowania układowego wierzyciel nie poniósł szkody.

Spółka akcyjna

W spółce akcyjnej występują jedynie akcjonariusze, którzy przystępują do niej w zamian za wkłady wniesione za akcje. Nie ponoszą oni odpowiedzialności za długi spółki. W tym przypadku pełną odpowiedzialność ponosi spółka całym swoim majątkiem. Wyjątkowo, akcjonariusze mogą odpowiadać (solidarnie ze spółką i innymi osobami działającymi w jej imieniu) za zobowiązania spółki w organizacji (tj. przed wpisaniem jej do KRS).

Odpowiedzialność za długi w spółkach – podsumowanie

Jak widać, w każdej ze spółek kwestia odpowiedzialności za długi jest ukształtowana inaczej. Różnice te warto wziąć pod uwagę planując zawiązanie własnej spółki. Niemniej jednak, to tylko z jedna z ich cech, którą należy rozpatrzeć przed rozpoczęciem działalności. Do przeanalizowania pozostaje jeszcze m.in. kwestia rozliczeń z Urzędem Skarbowym, koszty prowadzenia spółki, czy dopasowanie rodzaju spółki do specyfiki danego biznesu.

***
Jeżeli potrzebujesz pomocy prawnej przy założeniu spółki, skontaktuj się ze mną lub zadaj pytanie w komentarzu poniżej.

Adw. Kamil Wasilewski
503-070-837
kancelaria@adwokatwasilewski.pl

Szukasz wsparcia prawnego?
Każdą osobę, która się do mnie zgłosi, traktuję z największą uwagą. Jeśli oczekujesz realnej pomocy bez oceniania, w przyjaznej atmosferze, jestem do Twojej dyspozycji.