5 rzeczy, które musisz wiedzieć o pracy w niedziele i święta

Praca w niedziele i święta to dla wielu osób możliwość zarobienia dodatkowych pieniędzy. Nie wszyscy jednak wiedzą, że zgodnie z przepisami prawa pracy, co do zasady, praca w te dni jest zakazana. Z tego względu praca w niedziele i święta jest uregulowana w sposób odmienny, niż praca w standardowym trybie. W tym artykule przedstawię 5, moim zdaniem, najważniejszych kwestii dotyczących pracy w tym trybie – zarówno z perspektywy pracodawcy, jak i pracownika.

1# Dni wolne od pracy są wymienione w ustawie

Część osób może nie wiedzieć, jakie dni są dniami świątecznymi w Polsce. Tymczasem tzw. dni wolne od pracy są wprost wymienione w ustawie. Przytoczę tu pełny wykaz:

• 1 stycznia – Nowy Rok
• 6 stycznia – Święto Trzech Króli,
• pierwszy dzień Wielkiej Nocy,
• drugi dzień Wielkiej Nocy,
• 1 maja – Święto Państwowe,
• 3 maja – Święto Narodowe Trzeciego Maja,
• pierwszy dzień Zielonych Świątek,
• dzień Bożego Ciała,
• 15 sierpnia – Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny,
• 1 listopada – Wszystkich Świętych,
• 11 listopada – Narodowe Święto Niepodległości,
• 25 grudnia – pierwszy dzień Bożego Narodzenia,
• 26 grudnia – drugi dzień Bożego Narodzenia;

Dlaczego zamieszczam powyższą listę? Z dwóch powodów. Po pierwsze, nie każdy dobrze orientuje się w dniach świątecznych. Po drugie, warto wiedzieć, że pracownicy, którzy nie należą do kościoła rzymskokatolickiego mogą obchodzić swoje święta w inne dni. W takiej sytuacji mają możliwość wystąpienia do pracodawcy z wnioskiem o udzielenie im dnia wolnego na ten dzień, o ile przepisy szczególne dopuszczają taką możliwość.

2# Praca w niedziele i święta… czyli kiedy?

Przepisy dokładnie określają zakres godzinowy, który możemy uznać za pracę w niedziele lub święta. Zgodnie z Kodeksem Pracy:

Za pracę w niedzielę i święto (…) uważa się pracę wykonywaną między godziną 6:00 w tym dniu a godziną 6:00 w następnym dniu, chyba że u danego pracodawcy została ustalona inna godzina.

Powyższe regulacje są ważne w szczególności w kontekście pracowników pracujących w porze nocnej. Przepis należy rozumieć w następujący sposób: Jeżeli pracodawca nie ustalił innych godzin, to za pracę w niedziele uważa się godziny przepracowane między 6:00 w niedzielę a 6:00 w poniedziałek.

3# Kiedy praca w niedziele i święta jest dozwolona?

Na początku artykułu napisałem, że co do zasady praca w niedziele i święta jest zakazana. Jednakże Kodeks Pracy zawiera długą listę sytuacji oraz branż, w których w te dni można pracować. Chodzi o następujące przypadki:

1. W razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii;
2. w ruchu ciągłym;
3. przy pracy zmianowej;
4. przy niezbędnych remontach;
5. w transporcie i komunikacji;
6. w zakładowych strażach pożarnych i w zakładowych służbach ratowniczych;
7. przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób;
8. w rolnictwie i hodowli;
9. przy wykonywaniu prac koniecznych ze względu na ich użyteczność publiczną i codzienne potrzeby ludności, w szczególności w:
   1. zakładach świadczących usługi dla ludności, gastronii, hotelach, jednostkach gospodarki komunalnej, placówkach służby zdrowia, jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej, zakładach prowadzących działalność w zakresie kultury, oświaty, turystyki i wypoczynku;
10. w stosunku do pracowników zatrudnionych w systemie czasu pracy, w którym praca jest świadczona wyłącznie w piątki, soboty, niedziele i święta;
11. przy wykonywaniu prac:
    1. polegających na świadczeniu usług z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu przepisów o świadczeniu usług drogą elektroniczną lub urządzeń telekomunikacyjnych w rozumieniu przepisów
       prawa telekomunikacyjnego, odbieranych poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli zgodnie z przepisami obowiązującymi odbiorcę usługi, dni, o których mowa w art. 151(9) § 1, są u niego dniami pracy,
    2. zapewniających możliwość świadczenia usług, w których mowa w pkt 1.

#4 Co przysługuje za pracę w niedziele i święta?

W zamian za pracę w dzień ustawowo wolny od pracy (czyli niedziele lub święto), pracodawca jest zobowiązany zapewnić dzień wolny od pracy na następujących zasadach:

• w zamian za pracę w niedzielę dzień wolny powinien zostać wyznaczony w okresie 6 dni kalendarzowych poprzedzających lub następujących po niedzieli pracującej,
• w zamian za pracę w święto, dzień wolny należy wyznaczyć w ciągu trwającego okresu rozliczeniowego.

Czasem jednak udzielenie dnia wolnego od pracy nie jest możliwe. W takich przypadkach pracodawca powinien:

• w przypadku pracy w niedzielę, udzielić dnia wolnego do końca okresu rozliczeniowego. Jeżeli zaś i to będzie niemożliwe, pracownikowi przysługuje dodatek do wynagrodzenia w wysokości 100% wynagrodzenia (mówiąc kolokwialnie: stawka godzinowa jest podwajana),
• w przypadku pracy w święto, wypłacić pracownikowi dodatek do wynagrodzenia w wysokości 100% wynagrodzenia.

Jeżeli święto wypadnie w niedziele, przepisy wskazują, że należy stosować przepisy dotyczące pracy w niedzielę, a nie w święto, czyli najpierw przysługuje dzień wolny w okresie 6 dni, potem ewentualnie w ciągu okresu rozliczeniowego i ostatecznie dodatek do wynagrodzenia.

Bardzo ważną kwestią jest również to, że pracownik otrzymuje prawo do dnia wolnego za pracę w niedziele lub święto, bez względu na to jak długo pracował w te dni. Nawet, jeżeli wykonywał obowiązki pracownicze przez godzinę w niedzielę / święto, przysługuje mu cały, dodatkowy dzień wolny.

Warto również wspomnieć o tym, że powyższe zasady nie dotyczą osób, które pracują w trybie tzw. weekendowym (czyli świadczą pracę tylko w piątki, soboty i niedziele).

#5 Czy można pracować w każdą niedzielę?

Nie. Oczywiście wyjątek stanowią osoby pracujące w trybie weekendowym – one mogą świadczyć pracę w każdą niedziele w miesiącu. Jeżeli chodzi o pozostałych pracowników, to obowiązuje ich ustawowe ograniczenie stanowiące, że raz na 4 tygodnie, jedna niedziela musi być wolna.

***

Mam nadzieję, że artykuł okazał się dla Ciebie przydatny. Jeżeli tak było, polub moją stronę na Facebooku – Adwokat Kamil Wasilewski. Dla Ciebie to tylko chwila, a dla mnie potwierdzenie, że moja praca jest wartościowa i przydatna. Jeżeli masz jakieś pytania odnośnie wpisu, służę pomocą.