Pozbawienie władzy rodzicielskiej – kiedy możesz to zrobić?

Bycie rodzicem, to nie tylko prawa, ale również szereg obowiązków względem dziecka. To na rodzicach spoczywa ciężar odpowiedzialności za wychowanie młodego człowieka, a więc ochrona praw dziecka oraz jego dobro powinny być najważniejsze podczas wykonywania władzy rodzicielskiej. Każdy rodzic powinien mieć świadomość, że zaniechanie poszanowania praw, ale i niewypełnianie obowiązków wychowawczych względem swojego dziecka skutkować może nawet pozbawieniem władzy rodzicielskiej.

Czym jest władza rodzicielska?

Władza rodzicielska to szereg praw i obowiązków jakie spoczywają na rodzicach względem swojego dziecka. Liczba mnoga została tu użyta nie bez powodu, bowiem co do zasady władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom. 

Władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do:

• sprawowania pieczy nad dzieckiem, 
• sprawowania pieczy nad majątkiem dziecka,
• wychowania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw.

Pozbawienie władzy rodzicielskiej niekiedy kojarzone jest z pojęciem kary dla jednego z rodziców za ich złe postępowanie względem dziecka. Otóż nie można tego pojęcia definiować w opisany sposób. Celem pozbawienia władzy rodzicielskiej jednego z rodziców w gruncie rzeczy powinno być, oprócz rzecz jasna dobra dziecka, usunięcie przeszkód na drodze drugiego rodzica, czynnie tę władzę sprawującego, podczas podejmowania szeregu różnych decyzji, które wówczas nie muszą zostać podjęte za zgodą drugiego rodzica. 

Kiedy rodzic może zostać pozbawiony władzy rodzicielskiej?

Pozbawienie władzy rodzicielskiej, to niewątpliwie najdalej idąca ingerencja w sferę władzy rodzicielskiej rodzica względem dziecka.

Przyczynami, dla których rodzic może zostać pozbawiony władzy rodzicielskiej są:

• powstanie trwałej przeszkody, np.: przewlekła choroba, zaginięcie jednego z rodziców lub skazanie jedno z rodziców na karę długoletniego pozbawienia wolności,
• nadużywanie władzy rodzicielskiej, np.: stosowanie przemocy fizycznej i/lub psychicznej rodzica względem dziecka, naganne zachowanie rodzica wobec osób trzecich, namawianie do przestępstw,
• rażące zaniedbywanie swoich obowiązków względem dziecka, np.: uchylanie się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, nadużywanie alkoholu i uprawianie przestępczego procederu. 

Sąd opiekuńczy może pozbawić władzy rodzicielskiej jednego lub oboje rodziców. Podkreślić jednak należy, że w przypadku zaistnienia którejkolwiek z przesłanek, musi ona realnie wpływać na dobro dziecka, ponieważ za pozbawieniem władzy rodzicielskiej, z którejkolwiek z przyczyn stoi przede wszystkim dobro i poszanowanie praw dziecka.

Pozbawienie władzy rodzicielskiej a kontakty z dzieckiem

U wielu rodziców, którzy chcą pozbawiać tego drugiego władzy rodzicielskiej istnieje przeświadczenie, jakoby pozbawienie władzy rodzicielskiej szło w parze z zakazem kontaktowania się. Otóż nic bardziej mylnego! Decydowanie, a spotykanie się to są dwie zupełnie różne i niezależne od siebie kwestie i obie stanowią prawa rodzica. Należy zatem zapamiętać, że rodzic pozbawiony władzy rodzicielskiej nadal będzie miał prawo do kontaktów z dzieckiem, o ile oczywiście prawa do kontaktowania się również nie zostanie pozbawiony.

Czy władzę rodzicielską da się przywrócić?

Należy mieć na uwadze, że aby sąd orzekł o pozbawieniu władzy rodzicielskiej, zagrożenie dobra dziecka musi być naprawdę realne. Sąd nie orzeka o pozbawieniu władzy rodzicielskiej od tak. Jeśli jednak któraś z przyczyn ustanie, tj. na przykład: rodzic wyjdzie z więzienia czy też pójdzie na terapię dla osób uzależnionych od alkoholu i pojawią się realne szanse na to, że będzie on mógł w sposób prawidłowy wykonywać władzę rodzicielską, może on wnioskować o jej przywrócenie.

***

Pozbawienie władzy rodzicielskiej powinno być zawsze decyzją ostateczną i bardzo dobrze przemyślaną. Należy pamiętać, że sąd podczas orzekania zawsze na pierwszym miejscu będzie brał pod uwagę dobro dziecka, które bezsprzecznie jest wartością nadrzędną w postępowaniach o pozbawienie władzy rodzicielskiej. Zanim zatem zdecydujemy się na wniesienie do sądu wniosku o pozbawienie władzy rodzicielskiej, zastanówmy się co tak naprawdę chcemy osiągnąć – wolność w podejmowaniu decyzji czy brak kontaktów rodzica z dzieckiem?