Hulajnogi, urządzenia wspomagające ruch, UTO – dla kogo elektromobilność?

Nie każdy zdaje sobie sprawę, że kierujący hulajnogą elektryczną lub innym, podobnym do niej pojazdem, powinien spełnić określone w prawie wymagania. Ich treść zainteresuje przede  wszystkim rodziców, którzy rozważają zakup urządzenia dla dziecka bądź zastanawiają się, czy wolno mu korzystać z hulajnóg sharingowych. Z dzisiejszego wpisu dowiesz się, kto może kierować zyskującymi popularność pojazdami i co grozi za jazdę bez uprawnień.

Gdzie szukać przepisów?

Choć zapewne wielu osobom wyda się to nieintuicyjne, przepisy dotyczące tytułowego, na pierwszy rzut oka nieskomplikowanego, zagadnienia znajdują się w różnych tekstach prawnych. Jeśli chodzi o kwestię uprawnień, powinniśmy zajrzeć do dwóch ustaw:

• ustawy o kierujących pojazdami,
• ustawy Prawo o ruchu drogowym.

Z kolei regulacje dotyczące odpowiedzialności za jazdę bez uprawnień znajdziemy w trzech innych dokumentach:

• Kodeksie wykroczeń,
• tzw. taryfikatorze mandatów, czyli rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 2021 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie wysokości grzywien nakładanych w drodze mandatów karnych za wybrane rodzaje wykroczeń,
• rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracyjnych z dnia 28 września 2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wykroczeń, za które strażnicy straży gminnych są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego.

Hulajnogi elektryczne i UTO – uprawnienia

Zacznijmy od hulajnóg elektrycznych i urządzeń transportu osobistego (np. deskorolek elektrycznych czy segwayów). Do kierowania pojazdami obydwu rodzajów uprawnione są osoby, które ukończyły 10 lat (art. 8 pkt 1 ppkt 10 ustawy o kierujących pojazdami). Jeśli przy tym kierujący nie jest pełnoletni, musi dysponować kartą rowerową lub prawem jazdy kategorii AM, A1, B1 lub T (art. 7 pkt 1 ppkt 2). Osoby pełnoletnie nie potrzebują natomiast żadnych dodatkowych uprawnień.

Warto jeszcze dodać, że poruszanie się UTO lub hulajnogą po drodze publicznej przez dziecko do 10 lat jest zabronione w każdej sytuacji, także, gdy znajduje się ono pod opieką osoby dorosłej. Wskazuje na to art. 33d pkt 1 ustawy Prawo o ruchu drogowym. Dzieci w wieku do 10 lat mogą poruszać się wskazanymi pojazdami wyłącznie w strefie zamieszkania pod opieką osoby dorosłej (art. 33d pkt 2 ustawy).

Urządzenia wspomagające ruch dla każdego

Inaczej rzecz ma się w przypadku tzw. urządzeń wspomagających ruch. Prawo o ruchu drogowym przewiduje, że jest to urządzenie lub sprzęt sportowo-rekreacyjny, przeznaczone do poruszania się osoby w pozycji stojącej i, co ważne, napędzane siłą mięśni, czyli bezsilnikowe (art. 2 pkt 18a). Chodzi zatem przede wszystkim o hulajnogi tradycyjne (nieelektryczne). Polskie przepisy nie określają dodatkowych wymagań w zakresie uprawnień do poruszania się urządzeniami tego typu. Innymi słowy, kierującym może być każda osoba bez ograniczeń wiekowych.

Co grozi za jazdę bez uprawnień?

W kontekście odpowiedzialności należy odróżnić od siebie postępowanie mandatowe prowadzone zwykle przez policję i postępowanie zwyczajne, które prowadzi sąd. Dlaczego? Zauważmy, że interesujący nas w tym wypadku przepis art. 94 § 1a Kodeksu wykroczeń głosi:

Kto na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu prowadzi pojazd inny niż mechaniczny, nie mając do tego uprawnienia, podlega karze nagany albo karze grzywny do 1500 złotych.

Wysokość grzywny, o której mowa w przepisie, może wydawać się znaczna. Pamiętajmy jednak, że  kompetencję do jej nałożenia ma wyłącznie sąd. Policjant działający w ramach postępowania mandatowego musi natomiast skorzystać z taryfikatora mandatów. Zgodnie z nim wysokość mandatu za „kierowanie pojazdem innym niż mechaniczny na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu przez osobę niemającą do tego uprawnienia” wynosi 200 zł. Należy dodatkowo pamiętać, że postępowanie mandatowe może zostać wszczęte jedynie w stosunku do osób które ukończyły 17 rok życia. Osoby młodsze nie są „narażone” na mandat.

Mandaty nie tylko od Policji

Kwestia mandatów jest jednak nieco bardziej skomplikowana. 20 października 2023 roku weszło bowiem w życie wymienione na początku wpisu rozporządzenie szefa MSWiA. Od tej pory mandaty na osoby poruszające się bez uprawnień może nakładać nie tylko policja, ale również straż gminna (miejska). Rozszerzenie kompetencji strażników, obejmujące również wykroczenie 94 § 2 Kodeksu wykroczeń (jazda urządzeniem niedopuszczonym do ruchu), ma „odciążyć” policję i zwiększyć efektywność karania za naruszenia. Czy cele te zostaną zrealizowane, zobaczymy wkrótce. Już teraz należy się spodziewać, że liczba kontroli wzrośnie. Zapewne podlegać im będzie przede wszystkim starsza młodzież lub kierujący pojazdami o znacznych rozmiarach.